Inleiding
In de islamitische traditie wordt handel gezien als een essentiële en respectabele activiteit, mits deze wordt uitgevoerd met integriteit en eerlijkheid.
Allah zegt in de Koran:
وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ
Maar God heeft de handel toegestaan en de woeker verboden. [2:275]
Om misstanden en onrecht tussen mensen te vermijden heeft Allah ons voorzien van voorschriften die de essentie vormen van islamitisch handelsrecht.
Een fundamenteel principe in de islamitische handel is dat transacties moeten worden gebaseerd op concrete en beschikbare producten, goederen of diensten . Dit betekent dat het vanuit een islamitisch perspectief in de basis niet toegestaan is om iets te verkopen wat men nog niet bezit of waarover men geen controle heeft. Deze benadering benadrukt het belang van transparantie en het vermijden van speculatie en onzekerheid in handelstransacties, wat leidt tot een rechtvaardige en ethische handelspraktijk.
Uw vraag gaat over de verkoop van een woning voordat deze daadwerkelijk is gebouwd. Wat we echter moeten vaststellen, is onder welk type contract dit valt volgens de sharia.
‘Aqd Istisna’ (Istisna-contract)
De verkoop van een huis dat nog gebouwd moet worden in de islam valt onder ‘Aqd Istisna’ (Istisna-contract), niet onder ‘Aqd Al-Salam’ (Salam-contract). Dit onderscheid is belangrijk vanwege de specifieke aard en voorwaarden van deze twee soorten contracten in de islamitische financiële wetgeving (Sharia).
‘Aqd Istisna’ (Istisna-contract): Dit is een contract voor het laten bouwen of vervaardigen van een bepaald item of project dat op het moment van de overeenkomst nog niet bestaat. Het wordt veel gebruikt voor projecten zoals de bouw van huizen, gebouwen of andere constructies. Bij een Istisna-contract kan de betaling in termijnen geschieden en de betaling kan zelfs na voltooiing van het project plaatsvinden. Het belangrijkste aspect van Istisna is dat het fabrikant of bouwer verplicht is het project te voltooien zoals overeengekomen in de specificaties van het contract.
‘Aqd Al-Salam (Salam-contract): Dit is een vooruitbetalingscontract dat voornamelijk gebruikt wordt voor goederen die nog geproduceerd of geoogst moeten worden. Bij een Salam-contract moet de volledige betaling vooraf worden gedaan op het moment dat het contract wordt gesloten. Dit type contract wordt vaak gebruikt in de landbouwsector of bij de aankoop van grondstoffen die nog geproduceerd moeten worden.
Bij de verkoop van een huis dat nog gebouwd moet worden, past het Istisna-contract dus beter, omdat het specifiek is ontworpen voor projecten waarbij het eindproduct nog gemaakt of gebouwd moet worden.
Fatwa
Het Istisna-contract wordt algemeen geaccepteerd door de meeste fiqh-geleerden. Zo is overgeleverd van Ibn Omar, moge Allah tevreden zijn met hem, dat de Profeet, vrede en zegeningen zijn met hem, (een ring liet maken), zoals gerapporteerd door Al-Bukhari.
Het is ook bekend dat de Profeet Mohammed, vrede en zegeningen zij met hem, een minbar (preekstoel) liet maken, zoals vermeld in de betrouwbare hadith-verzamelingen van Bukhari en Muslim. De Profeet stuurde een bericht naar een Ansar-vrouw met het verzoek: “Vraag je timmerman om wat planken voor mij te maken waarop ik kan zitten.” In een andere overlevering staat: “Vraag je timmerman om planken te maken waarop ik de mensen kan toespreken.” Deze drie treden werden gemaakt en op bevel van de Profeet geplaatst, vervaardigd uit Taran-hout.
In de Islamitische financiën is istisna’ een belangrijk contracttype dat ook door de eeuwen heen door moslims is gebruikt. Dit contracttype, dat goederen produceert volgens specifieke specificaties, heeft goedkeuring gekregen van diverse Fiqh-raadsvergaderingen en islamitische wetenschappelijke instanties. Het is vooral relevant voor industrie en economie, en de Fiqh Raad van de Organisatie van Islamitische Samenwerking heeft specifieke richtlijnen vastgesteld voor de geldigheid ervan.
Het istisna’-contract, dat bindend is voor beide partijen, vereist duidelijke specificaties van het product, zoals type en kwaliteit, en een vastgestelde deadline. De prijs kan uitgesteld of in termijnen betaald worden.
Strikte voorwaarden
Belangrijk is dat het istisna’-contract strikte voorwaarden en normen kent. Deze omvatten de verplichting van de producent om het werk volgens overeengekomen specificaties en binnen de afgesproken tijd te voltooien. De prijs moet bij het afsluiten van het contract bekend zijn en mag uit geld, goederen of een bepaalde dienst bestaan. Het is mogelijk de prijs uit te stellen of in termijnen te betalen. Als het werk uit meerdere delen bestaat, kan de producent een deel van de uitgestelde prijs vragen naarmate het werk vordert.
Veranderingen in specificaties na het sluiten van het contract zijn toegestaan, mits dit duidelijk wordt overeengekomen, inclusief de impact op de prijs en uitvoeringstermijn. Een verhoging van de prijs voor het verlengen van de betalingstermijn is niet toegestaan, maar een verlaging bij vervroegde betaling wel.
Zodra de producent het vervaardigde item levert, is zijn verplichting voldaan. Als het item niet overeenkomt met de specificaties, mag de koper het weigeren of accepteren. Een schikking over acceptatie, zelfs met een prijsverlaging, is mogelijk. Een boeteclausule voor de koper bij late betaling is echter verboden vanwege de associatie met riba (rente).
De verkoop van het vervaardigde item voor de daadwerkelijke levering is niet toegestaan. Istisna’-contracten kunnen parallel lopen, waarbij een instituut als producent een contract aangaat met een klant en tegelijkertijd met een andere producent of aannemer voor dezelfde specificaties, mits deze contracten niet aan elkaar gekoppeld zijn.
Ten slotte benadrukt de Islamitische wet de noodzaak van het nakomen van contractuele verplichtingen, zoals vermeld in verschillende verzen van de Koran en Hadith. Het niet nakomen van contracten wordt beschouwd als een schending van de Islamitische leer.