Al-Bir is een Arabisch woord dat in het Nederlands “rechtvaardigheid” of “eerlijkheid” betekent. In de islamitische theologie is het een van de 99 namen van Allah en wordt het beschouwd als een van de belangrijkste eigenschappen van de Godheid. Al-Bir is ook een centraal concept in de islamitische ethiek en wetgeving en wordt beschouwd als een basisprincipe van de islamitische samenleving. Het is de plicht van moslims om te streven naar rechtvaardigheid en billijkheid in alle aspecten van het leven en te werken aan een rechtvaardige en billijke samenleving.

De betekenis van Al-Bir

Al-Bir taalkundig: is goedheid en deugd.  Betekenis: men is rechtschapen of vroom, en het is het antoniem van goddeloos (fajir). Hieruit komt de uitspraak aan de oproeper tot het gebed: sadaqta wa barirta (je hebt de waarheid gezegd en gerechtigheid gedaan).

Al-Bir technisch: is het zich intensief bezighouden met daden van goedheid, en gezonde geestelijke praktijken om de zichzelf te zuiveren.  Er wordt ook gezegd dat het het versterken van vriendschappelijke banden is, goed doen, en bovenmatig weldadig zijn.

Het verschil tussen rechtschapenheid en goedheid (Khayr)

Al-Bir verwijst naar een handeling die ondernomen wordt met de bedoeling het voordeel dat het oplevert te ontvangen. Goedheid is algemeen. Zelfs als een goede daad onbedoeld wordt verricht, wordt hij toch goed genoemd. Het antoniem van goed is kwaad (sharr), terwijl het antoniem van rechtschapenheid onverstandigheid (`uquq) is.

Geboden van rechtschapenheid en aanmoediging daartoe in de Koran en de Sunnah

❖ Allah, Verhevene, zegt:

لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا ۖ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ ۗ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ‎﴿١٧٧﴾

Al-Bir is niet dat jullie je gezichten naar het oosten en het westen wendt, maar vroom is wie gelooft in God, in de laatste dag, in de engelen, in het boek en in de profeten en wie zijn bezit, hoe lief hij dat ook heeft, geeft aan de verwanten, de wezen, de behoeftigen, aan hem die onderweg is, aan de bedelaars en voor [de vrijkoop van] de slaven, en wie de salaat verricht en de zakaat geeft en wie hun verbintenis nakomen, als zij een verbintenis zijn aangegaan en wie volhardend zijn in tegenspoed en rampspoed en ten tijde van strijd. Zij zijn het die oprecht zijn en dat zijn de godvrezenden. [de Koran 2:177]

❖ Hij zegt ook, verheven:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ ،وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْيَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّن رَّبِّهِمْ وَرِضْوَانًا ۚ وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا ۚ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَن تَعْتَدُوا ۘ وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ ۖ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ‎﴿٢﴾‏

Jullie die geloven! Ontwijdt Gods gewijde symbolen niet, noch de heilige maand, noch de offergave, noch de halsomhangsels, noch hen die zich naar het heilige huis begeven om naar goedgunstigheid van hun Heer en welgevallen te streven. Wanneer jullie niet [meer] in gewijde staat zijn, dan mogen jullie op jacht gaan. En laat de afkeer van bepaalde mensen, omdat zij jullie de weg naar de heilige moskee versperren, jullie er niet toe brengen overtredingen te begaan, maar staat elkaar bij in vroomheid en godvrezendheid en staat elkaar niet bij in zonde en overtreding, maar vreest God. God is streng in de afstraffing. [de Koran 5:2]

Nawwas bin Sam’an (moge Allah tevreden met hem zijn) rapporteerde:

Ik vroeg boodschapper van Allah (ﷺ) over deugd en zonde en hij zei: ” Al-Bir (deugd)is nobel gedrag en zonde is datgene wat twijfel zaait en waarvan je niet wilt dat mensen het weten.” [Muslim].

Salman al-Farisi berichtte dat Gods boodschapper zei:

“Niets dan smeekbede wendt het Goddelijke besluit af en niets dan rechtschapenheid verlengt het leven.” [Tirmidhi]

Citaten van de Voorgangers en Geleerden over Al-Bir

Abu al-Darda’ zei:

“Aanbid Allah alsof je hem ziet en beschouw jezelf al onder de doden. Weet dat een beetje dat jullie volstaat beter is dan veel dat jullie afleidt. Weet dat gerechtigheid nooit vergaat en dat de zonde nooit wordt vergeten.”

Dawud al-Ta`i zei:

“Het streven van de rechtvaardige is vroomheid. Zelfs als al zijn ledematen vastzitten aan het wereldse leven, zou zijn intentie hem op een dag terugbrengen naar een goede intentie. Hetzelfde geldt voor de onwetende, maar met het tegenovergestelde effect.”

❖ Ibn al-Qayyim zei:

“Rechtvaardige daden wekken de dienaar op, zetten hem rechtop en stijgen met hem op naar Allah. Afhankelijk van de intensiteit van zijn gehechtheid aan deze daden is zijn opstijging in rangen gekoppeld aan die goede daden.”

Deugden, voordelen en gevolgen van rechtschapenheid

Al-Bir: Is een pad dat naar het Paradijs leidt. Is een van de middelen om een toename in bezit te hebben en een gezond leven leiden. Het is een oorzaak van geluk in dit en het volgende leven. Het is een manier om een rustig geweten te hebben, evenals een stabiele, ontspannen ziel. Het leidt ertoe dat men de liefde van de mensen krijgt en beminnelijkheid onder hen heeft, waardoor zorgzaamheid in de samenleving wordt verspreid.

Categorieën van rechtschapenheid

Al-Bir bestaat uit twee soorten: geven en goed doen. Wat betreft het geven, dat is het besteden van zijn rijkdom aan specifieke doelen zonder er iets voor terug te vragen. Dit kweekt grootmoedigheid en vrijgevigheid in zichzelf en voorkomt gierigheid en ongehoorzaamheid.

Allah, de Verhevene, zegt:

En zij die al eerder dan zij in de woning gevestigd en in het geloof bevestigd waren beminnen hen die naar hen uitgeweken zijn; zij ondervinden in hun binnenste geen behoefte aan wat hun gegeven wordt en zij verkiezen hen boven zichzelf ook al hebben zij zelf gebrek. En wie voor de eigen hebzucht behoed worden, zij zijn het die het welgaat. [de Koran 59:9]

Wat betreft het goede doen, dat is ook van tweeërlei aard: spraak en daad. Wat spraak betreft: dan is het uitspreken van goede woorden, het optimistisch spreken en het verzachten van de harten van anderen met mooie uitspraken. En wat de daad betreft: dat is zich inzetten om anderen te helpen, vooral in tijden van nood. Dit zet aan tot liefde voor het goede voor anderen, en het onbaatzuchtig zoeken naar hun welzijn.

Onder de vormen van Al-Bir

De meest prominente vormen van rechtschapenheid zijn er twee: Het besteden van je rijkdom aan rechtvaardige doelen. Dit verlengt iemands leven en zet anderen aan tot liefde. Het behoedt ook iemands rijkdom voor crises, brengt geluk aan de mensen en schenkt het behagen van de Schepper. Rechtvaardigheid tegenover zijn ouders. In de overlevering van Ibn `Umar, Allah zij tevreden met hen beiden, toegeschreven aan de Profeet ﷺ : “Zeker, onder de beste vormen van rechtschapenheid is het onderhouden van vriendelijkheid jegens de geliefden van je vader na zijn overlijden.”  Het onderhouden van goede banden en relaties met de naasten van een overledene is een volmaakte vorm van rechtschapenheid tegenover hem.

Belemmeringen voor Al-Bir

Ver verwijderd zijn van Allah ﷻ. Veel zonden begaan is een barrière tussen iemand en zijn goed doen. Gierigheid en egoïsme. De liefde voor rijkdom en er te zeer aan gehecht zijn. Kwaadaardigheid, afgunst en wrok staan niet toe dat men goed is voor anderen. Onwetendheid over de grote beloning van het doen van het goede. 

Middelen van Al-Bir

Het zoeken naar het welbehagen van Allah ﷻ. Zichzelf laten wennen aan het verrichten van rechtvaardige daden, zelfs als iemands ego er een hekel aan heeft. De boodschapper van Allah ﷺ zei: “Waarachtigheid leidt naar rechtschapenheid en rechtschapenheid leidt naar de het Paradijs.”  Liefde voor anderen, voor hen zorgen, en toenadering tot hen zoeken zijn allemaal hulpmiddelen om rechtvaardig met en weldadig voor hen te zijn, totdat men het bereikt waardoor het een onderdeel wordt van zijn bestaan.  Het zelf ontdoen van de kwalen van egoïsme en gierigheid is een belangrijke stap die een gelovige kan zetten. Het tegengaan van woede, wrok en afgunst, en alle andere lelijke eigenschappen die zich verzetten tegen genadig zijn voor de mensen en rechtvaardig met hen omgaan.

Er wordt gezegd:

“Drie zijn de schatten van al-Bir: het verbergen van liefdadigheid, het verbergen van pijn en het verbergen van onheil.”