Wat is al-Ithaar (Altruïsme)?

Altruïsme in de islam wordt gezien als een belangrijke spirituele praktijk die gericht is op het verhogen van de dienstbaarheid aan Allah en het helpen van anderen. Het is een uiting van de liefde voor Allah en de liefde voor zijn schepping. In de islam is het geven van zorg aan anderen, het helpen van degenen die in nood zijn, en het delen van rijkdom met degenen die minder hebben, gezien als een belangrijke manier om dicht bij Allah te komen en een goede muslim te zijn.

De islam onderstreept het belang van de solidariteit en de verantwoordelijkheid voor anderen. De islam benadrukt ook het belang van het geven van maatschappelijke dienst, zowel binnen als buiten de gemeenschap, en het geven van charitatieve giften aan degenen die in nood zijn.

Daarnaast wordt ook aangemoedigd om zich in te zetten voor de minderheden en de rechten van anderen, omdat dat helpt bij het uitbouwen van een rechtvaardige en eerlijke maatschappij, waar iedereen zijn rechten heeft en waar solidariteit en verantwoordelijkheid belangrijk zijn.

Ithar taalkundig: is de wortel van athara, yu’thiru, itharan, wat betekent voorrang geven. Hieruit komt het woord atharah dat voorrang en voorrechtbetekent.[1]

Ithar technisch: is het verkiezen van de ander boven het zelf in termen van voordeel en bescherming. Het is de belichaming van broederschap.[2]

Er is verschillen tussen vrijgevigheid (Sakha’) en vrijgevigheid (Jud): Altruïsme is de toestand waarin vrijgevigheid, weldadigheid en weldadigheid zich bevinden. Het wordt het station van de onbaatzuchtigheid genoemd, omdat dit het hoogste niveau is.[3]

Op basis hiervan kunnen we stellen dat er drie niveau’s zijn:

Het eerste: wanneer het geven niets vermindert, nog iets moelijker maakt. Dit is gulheid.
De tweede: is dat men het grootste deel geeft en een beetje houdt, of evenveel geeft als dat hij zelf houdt. Dit is vrijgevigheid.
De derde: is dat men anderen voorrang geeft boven zichzelf, ondanks zijn behoefte eraan. Dit is altruïsme.

Imam Ibn al-Qayyim, moge God Almachtig hem genadig zijn, zei: Er zijn drie niveaus van altruïsme.

De eerste graad

Het bevoordelen van mensen boven jezelf in datgene wat je religie niet aantast en je pad niet belemmert. Het betekent dat je hen voorrang geeft boven jezelf in zaken waarin zij een voordeel in hebben. Echter, dit geldt niet voor zaken die u dichter bij God brengen. Als een ander verkiest boven uzelf, dan verkiest u het pad van de duivel boven de nabijheid van Allah.

De tweede graad

Gods tevredenheid verkiezen boven het genoegen van andere schepselen, zelfs als dat u tegenspoed bezorgt, Het is een soort altruïsme.

Voorrang geven aan het genoegen van de Almachtige God boven dat van anderen, is doen wat Hem behaagt, zelfs als dit de schepping kwaad maakt.

Eigenlijk is dit de graad van de profeten, en het hoogste ervan is voor de boodschappers, moge Gods gebeden en vrede met hen zijn.

De derde graad

En het hoogste voor de vastberadenen onder de profeten. En het hoogste niveau is het niveau van onze Profeet ﷺ (vrede zij met hem) die Allah altijd verkoos boven alles en iedereen, ongeacht de uitkomsten ervan. Sterker nog, hij heeft daar nooit aan getwijfeld en/of vragen over gesteld.

De resultaten van Ithar:

De verspreiding van samenwerking en medewerking onder de Moslims.
Het bereiken van materiële voorziening in de samenleving.
Door het bereiken van altruïsme wordt de perfectie van het geloof in de ziel bereikt.
Altruïsme leidt tot het opgeven van een aantal verwerpelijke eigenschappen, zoals afgunst, haat tegen anderen, egoïsme en hebzucht.

Altruïsme in de Koran en Sunnah

Allah, gezegend en verheven, zegt:

وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ‎﴿٩﴾‏

En zij die al eerder dan zij in de woning gevestigd en in het geloof bevestigd waren beminnen hen die naar hen uitgeweken zijn; zij ondervinden in hun binnenste geen behoefte aan wat hun gegeven wordt en zij verkiezen hen boven zichzelf ook al hebben zij zelf gebrek. En wie voor de eigen hebzucht behoed worden, zij zijn het die het welgaat. [de Koran 59:9]

Dit betekent dat zij (d.iman.z. de emigranten) hun bezittingen en hun (d.iman.z. de voorkeur gaven boven zichzelf, ook al hebben zij behoefte aan datgene waarmee zij zichzelf de voorkeur gaven. [4]

❖ Allah, de Verhevene, zegt:

لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ ۚ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ ‎﴿٩٢﴾

Jullie zullen de vroomheid niet bereiken totdat jullie van wat jullie liefhebben bijdragen geven. En wat jullie ook aan bijdragen geven, God weet ervan. [de Koran 3:92]

❖ Abu Musa al-Ash`ari, Allah zij tevreden met hem, zei: “De Profeet ﷺ ﷺ zei: ” En wanneer de Ash’arieten op de veldtochten gebrek aan levensmiddelen hebben of in Medina gebrek hebben aan voedsel voor hun kinderen, verzamelen zij wat er bij hen in het kleed is en nemen dan gelijkmatig uit één vat. Zij zijn van mij en ik ben van hen. ( Muslim)

Voordelen van altruïsme

De altruïsten behoren tot degenen die Allah prijst en succes schenkt. Altruïsme is een middel om Allah, de Verhevene, lief te hebben en Zijn liefde te ontvangen en met anderen te delen. Het realiseren van perfect geloof. Altruïsme brengt iemand tot andere goede zeden en prijzenswaardige eigenschappen, alsmede tot het achterwege laten van kwalijke eigenschappen. Altruïsme brengt zegeningen teweeg in iemands voedsel, rijkdom en bezit. Dat altruïsme veel voorkomt in de samenleving is een bewijs dat er samenwerking, hulp en liefde is. De afwezigheid ervan in de samenleving is het bewijs dat het ontbreekt aan de genoemde fundamentele deugden die nodig zijn om sterke, trouwe gemeenschappen op te bouwen.

Belemmeringen voor het verwerven van altruïsme

Belemmeringen voor het verwerven van altruïsme in relatie tot de Schepper

Ten eerste, wanneer de nefs (ego) traag van begrip is en niet in staat om de werkelijkheid van iets te zien, tenzij na veel moeite. Zelfs als de werkelijkheid worde gezien, sluipen er twijfels en onzekerheden naar het hart. Ten tweede, als de nefs waarheid en leiding ziet, is het niet in staat die te bewerkstelligen. De nefs is te zwak, zoals een ziek dier die je berijdt. Bij elke stap moet hij stoppen voordat hij eindelijk de volgende zet.[5]

Belemmeringen voor het verwerven van altruïsme ten opzichte van de schepping

Zwak geloof en onzekerheid. Zoals een sterk geloof de bezitter ervan aanzet tot uitgaven en voorkeur aan iemand geven boven zichzelf, zo is de zwakte ervan een oorzaak van egoïsme en zelfzuchtigheid. Het gehoorzamen aan zijn egoïstische verlangens. Daarom prijst Allah, eerbiedwaardig en majesteitelijk, de altruïsten dat zij niet gehoorzamen aan de oproep om gierig te zijn en daardoor succes hebben. Liefde voor zichzelf en overweldigend narcisme. Het hebben van een hard en onbeweeglijk hart. Wie een zacht hart heeft en gemakkelijk in zijn manieren is, wordt altruïsme gemakkelijk voor hem.

Middelen om altruïsme te verwerven:

Middelen tot het verwerven van altruïsme in relatie tot de Schepper

Dat iemands aanleg zacht, standvastig en gemakkelijk is, in tegenstelling tot hard en moeilijk. Integendeel, het volgt hem waarheen hij hem leidt. Een diepgeworteld geloof en een onwrikbare overtuiging hebben. Altruïsme is het resultaat van een sterk geloof, eduld en standvastigheid.

Middelen tot het verwerven van altruïsme in relatie tot de schepping

Het verlangen van de dienaar om deugdzaamheid en een verheven karakter na te streven. Een afkeer hebben van een onzedelijk karakter en een hekel ontwikkelen aan gierigheid. Het eerbiedigen van de rechten die Allah, de Verhevene, voor zijn dienaren heeft opgesteld, het vervullen ervan zoals het hoort en het vrezen van de verwaarlozing ervan.

Voorbeelden van altruïsme uit het leven van de profeet, de metgezellen, de voorgangers en de geleerden.

Abu Hurayrah, Allah is tevreden met hem, verhaalt dat een man naar de boodschapper van Allah ﷺ kwam om voedsel en onderdak te krijgen. De Profeet ﷺ stuurde een boodschapper naar zijn vrouwen om iets klaar te maken, maar zij zeiden: “Wij hebben niets anders dan water.” Allah’s boodschapper ﷺ zei: “Wie kan deze man ontvangen – of vermaken?” Een man van de supporters zei: “Ik zal het doen.” Dus ging hij naar zijn vrouw en zei tegen haar: “Ontvangt u de gast van Allah’s boodschapper? Zij antwoordde: “Wij hebben niets anders dan het levensonderhoud van mijn zonen.” Hij zei: “Maak het eten klaar, steek uw lamp aan en laat uw zonen slapen als zij willen eten.” Zij maakte het eten klaar, stak de lamp aan en legde haar kinderen te slapen. Toen stond ze op alsof ze de lamp ging maken, maar ze deed hem uit. Toen deden ze alsof ze voor hem aten, maar ze sliepen hongerig. In de ochtend ging de man naar Allah’s boodschapper ﷺ, die tegen hem zei: “Allah lachte – of was verbaasd – over uw daad.” Toen openbaarde Allah: “Zij geven de emigranten de voorkeur boven zichzelf, ook al zijn zij in nood. Wie gered wordt van het egoïsme van zijn eigen ziel, die is werkelijk succesvol.” al-Hasr: 9.

❖ Abu al-Hasan al-Antaki verhaalde dat een dertigtal mannen bij hem thuis in een van de steden van Rayy bijeenkwam. Zij hadden een beperkt aantal broodstukken die hen niet allemaal konden voeden. Zij braken toen de stukken brood, doofden de lampen en gingen zitten eten. Toen zij de lampen weer aanstaken, bleef het brood onaangeroerd. Niemand at ervan, uit volledige onbaatzuchtigheid en door zijn broeder de voorkeur te geven boven zichzelf.

❖ Er wordt verteld dat Masruq een zware lening was aangegaan, en dat zijn broer Khaythamah ook schulden had. Masruq ging en betaalde Khaythamah’s schuld terug zonder dat hij het wist, en Khaythamah betaalde Masruq’s schuld zonder dat hij het wist.[6]

❖ Muhammad Musa zei, sprekend over Ibn Baz: “Wat in zijn hand is, is niet van hem, ongeacht hoe groot het verzoek is. Men kan hem om geld vragen, dus geeft hij het. Het kan zijn dat hem in een vergadering een geschenk wordt aangeboden, dan wordt hem dat gevraagd, dus geeft hij het. Vaak geeft hij automatisch wat hem geschonken wordt aan degenen naast hem. Hij kan zelfs gevraagd worden naar de mantel die hij draagt, dus geeft hij die aan degene die hem erom vraagt.”[7]

[1] al-Kulliyyat, al-Kafawi vol. 1 p.38

[2] al-Ta`rifat, al-Jurjani vol. 1 p. 59

[3] Madarij al-Salikin, Ibn al-Qayyim vol. 2 p.292

[4] Tafsir al-Tabari vol. 22 p. 528

[5] Tariq al-Hijratayn, Ibn Qayyim vol. 1 p. 450

[6] Ihya’ `Ulum al-Din, al-Ghazali vol. 2 p.174)

[7] Jawanib min Sirat al-Imam `Abd al-`Aziz Ibn Baz Rahmahullah, Muhammad ibn Ibrahim al-Hamad p. 182.